Δρ.Κων/νος Φίλης: Η "αποκλεισμένη" Τουρκία και οι περιφερειακές πραγματικότητες

Γράφει ο δρ. Κωνσταντίνος Φίλης, Εκτελεστικός Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Πηγή: HufPost.

Συχνά παρουσιάζεται η εικόνα πως η Τουρκία είναι καταδικασμένη από τις περιφερειακές συμπράξειςκαι πωςαποτελεί παρακολούθημα των εξελίξεων ή στο άλλο άκρο ότι διαφεντεύει τις τύχες της ευρύτερης περιοχής. Προφανώς και οι δύο προσεγγίσεις πάσχουν ή βλέπουν μόνο τη μία όψη του νομίσματος. 

Εστιάζοντας στη Λιβύη, δύο παρατηρήσεις:

Η Τουρκία δεν θέλει να εγκλωβιστεί στρατιωτικά σε ένα ενδεχομένως ατέρμονο πόλεμο (το κόστος είναι βέβαιο, το όφελος αμφίβολο) αλλά επιδιώκει μία άμεση συμφωνία για κατάπαυση του πυρός/εκεχειρία, ώστε αφενός να μην επιτραπεί στη συμμαχία υπό τον Χάφταρ να καταλάβει την εξουσία, αφετέρου να κερδίσει η ίδια χρόνο προκειμένου να εδραιωθεί ως εκ των παικτών με σημαίνοντα ρόλο και λόγο στις διαπραγματεύσεις για την επόμενη μέρα στη Λιβύη.

Όμως, προκειμένου να καταφέρει τον απώτερο στόχο της, πρέπει να δείξει αποφασιστικότητα στη στήριξη του καθεστώτος Αλ Σαράτζ και ανάλογα να χρησιμοποιήσει την πιθανότητα στρατιωτικής εμπλοκής για να πείσει για τις προθέσεις της, εξασφαλίζοντας θέση στο τραπέζι των διαβουλεύσεων. Η πρόσκληση της καγκελαρίου Μέρκελ προς τον Ερντογάν για να συμμετάσχει σε διεθνή διάσκεψη για το θέμα της Λιβύης, όπως και η «μακρά και αναλυτική» τηλεφωνική συνομιλία Κόντε-Ερντογάν προσφέρουν στην Άγκυρα τουλάχιστον «φωνή» στις διεργασίες. Είναι βέβαια ζητούμενο για αυτή αν έτσι μπορεί να ελέγξει πιθανές αρνητικές εξελίξεις ή αποδειχθεί ότι το αντίπαλο στρατόπεδο είναι πλέον σε θέση ισχύος.

Δεύτερον, η Άγκυρα δεν έχει τα μέσα (διπλωματικά και στρατιωτικά) να στηρίξει κατά μόνας το καθεστώς της Τρίπολης. Άρα, αν διαπιστώσει εγκαίρως ότι δεν υπάρχουν άλλοι πρόθυμοι, τότε είτε θα αναπροσαρμόσει την πολιτική της (το έχει επαναλάβει στη Συρία) είτε θα βρεθεί μπροστά σε σοβαρό αδιέξοδο (επίσης, έχει ξαναγίνει στη Συρία).

Γι′ αυτό το αμέσως επόμενο διάστημα, γνωρίζοντας πόσο απαραίτητη είναι για τα συμφέροντά της η έστω και βραχεία παραμονή του Αλ Σαράτζ, θα εξαντλήσει τα περιθώρια για να βρει συνοδοιπόρους (κυρίως σε ΗΠΑ και ΕΕ, όπου οι απόψεις ως προς τη Λιβύη διίστανται) είτε θα προσπαθήσει να λάβει διαβεβαιώσεις (κυρίως από τη Ρωσία, μιας και οι αραβικές χώρες που στηρίζουν τον Χάφταρ δύσκολα θα συνηγορήσουν) ότι τα συμφέροντα της (έστω όχι στην ολότητά τους) θα γίνουν σεβαστά. Ως προς την αναζήτηση συμμαχιών, χθες μόλις η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) ζήτησε από πέντε «φίλες χώρες», ανάμεσα στις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες, τη σύναψη διμερών συμφωνιών ασφάλειας για να τη βοηθήσουν να απωθήσει την επίθεση του στρατάρχη Χάφταρ στην Τρίπολη. Πιο συγκεκριμένα, σε επιστολές που απευθύνονται στους ηγέτες των ΗΠΑ, Μ.Βρετανίας, Ιταλίας, Αλγερίας και ασφαλώς της Τουρκίας, ο Φάγεζ αλ-Σάρατζ, ενθαρρύνει τις «φίλες χώρες να ενεργοποιήσουν τις συμφωνίες συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας», σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση.

Κοντολογίς, έχοντας επενδύσει συστηματικά σε ένα ισλαμίζοντα πρόεδρο-μαριονέτα, με συνεπή παρουσία εδώ και χρόνια στη Λιβύη, που έχει δημιουργήσει σχέσεις εξάρτησης με την Τρίπολη, τις οποίες κρίνει ότι ήρθε η ώρα να εξαργυρώσει (ή μάλλον βιάζεται να κεφαλαιοποιήσει με την ανεκδιήγητη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ), η Άγκυρα έχει καταφέρει για την ώρα να πατήσει πόδι και στη Λιβύη. Από την άλλη, κινδυνεύει με over-stretching (υπερ-έκταση), δεδομένου ότι εμφορείται από τη αντίληψη ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να παλινορθώσει την επιρροή της σε περιοχές, όπου βάσει του νεο-οθωμανικού αφηγήματος, ισχυρίζεται ότι έχει ιστορικά συμφέροντα.

Τέλος, ας έχουμε κατά νου ότι η κατάσταση στο εσωτερικό της Λιβύης είναι ρευστή και οι «σημερινοί» αντίπαλοι κάλλιστα μπορούν να γίνουν «αυριανοί» φίλοι. Όπως, επίσης, επειδή πρόκειται για αραβική χώρα με τις γνωστές ιδιαιτερότητες, η ελληνική διπλωματία πρέπει να είναι συνεχώς ενεργή και σε επαγρύπνηση, γιατί οι συσχετισμοί ανατρέπονται εύκολα και οι υποσχέσεις συχνά μένουν «κενό γράμμα».

Τουρκία: Επιμονή στη «Γαλάζια Πατρίδα»

Aπό Καθημερινή.


Σταθερά υψηλούς ρητορικούς τόνους για την Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο συντηρεί η Αγκυρα, με επίκεντρο την ενέργεια, την πιθανότητα επανεκκίνησης των συζητήσεων για το Κυπριακό, αλλά και τα αποκαλούμενα δικαιώματα της Τουρκίας στην περιοχή. Μετά ένα πενθήμερο περιοδείας στα Κατεχόμενα, από τις βάσεις της τουρκικής δύναμης Κύπρου και την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, μέχρι το πλωτό γεωτρύπανο «Γιαβούζ» και τις ναυτικές μονάδες που έχουν περικυκλώσει αυτές τις ημέρες το νησί σε μια επίδειξη δύναμης, ο Τούρκος υπουργός Εθνικής Αμυνας Χουλουσί Ακάρ προχώρησε σε μία σειρά δηλώσεων, οι οποίες αντιμετωπίζονται από τη Λευκωσία ως οριοθέτηση της Αγκυρας ενόψει της πιθανής επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. «Ενώ συζητούνται αυτά τα θέματα πρέπει όλοι να γνωρίζουν ότι η Τουρκία είναι ξεκάθαρα ένα κράτος-εγγυητής στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, ότι η Βρετανία, η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν σημαντικά δικαιώματα και ευθύνες. Παρακολουθούμε όλες τις εξελίξεις από κοντά. Ολοι πρέπει να γνωρίζουν ότι θα προστατεύσουμε μέχρι τέλους τόσο τα δικά μας δικαιώματα ως τουρκική δημοκρατία όσο και τα δικαιώματα και το δίκαιο της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ σ.σ. “ψευδοκράτος”)», ανέφερε (TRT), μεταξύ άλλων, ο κ. Ακάρ. Και πρόσθεσε, πως «ουδεμία πιθανότητα επιβίωσης έχει μια απόφαση στην οποία δεν συμμετέχουν η Τουρκία και η ΤΔΒΚ. Θέλω να το επαναλάβω άλλη μία φορά. Επομένως πρέπει όλοι να γνωρίζουν ότι δεν θα επιτρέψουμε τη δημιουργία τετελεσμένων με κανένα τρόπο».

Από τη φρεγάτα «Gemlik», η οποία έπλευσε στην περιοχή ανατολικά της Κύπρου αποκλειστικά και μόνον για να διαδραματίσει τον ρόλο του σκηνικού για τις δηλώσεις του, ο κ. Ακάρ επανέφερε τη θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας». «Eχουμε ένα πεδίο 462 χιλιάδων χιλιομέτρων, το οποίο αποκαλούμε “Γαλάζια Πατρίδα”. Υπάρχει ο θαλάσσιος χώρος μας και αυτός έχει τον εναέριο χώρο του. Εδώ έχουμε δικαιώματα. Είναι καθορισμένα με τις διεθνείς συμφωνίες. Εμείς αναμένουμε από τους συνομιλητές μας και γείτονές μας να τα εφαρμόσουν. Σε αυτό το πλαίσιο αναμένουμε πρόοδο. Θέλουμε να γνωρίζουν ότι είμαστε αποφασισμένοι να προστατεύσουμε το δίκαιο και τα δικαιώματά μας», είπε ενδεικτικά, επαναλαμβάνοντας ότι οι εργασίες των πλωτών γεωτρύπανων «Μπαρμπαρός» και «Φατίχ» διασφαλίζονται από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.

Μήνυμα Ερντογάν

Tης συνέντευξης του κ. Ακάρ είχε προηγηθεί και το μήνυμα του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη μουσουλμανική γιορτή των θυσιών (Ιντ αλ-αντχά), το οποίο υπερέβαινε τα συνήθη θρησκευτικά όρια και περιελάμβανε σαφείς αναφορές σε ιστορικές νίκες των οθωμανών εναντίον Ελλήνων και Αράβων. «Η ενότητά μας, η αλληλεγγύη μας και η αδελφoσύνη μας αποτελούν τη μεγαλύτερη δύναμή μας σήμερα όπως και πάντα σε αυτούς τους τόπους που κατοικούμε για χίλια χρόνια. Ο μήνας Αύγουστος περιγράφεται στην ιστορία μας ως μήνας των νικών. Βιώσαμε πολλά ιστορικά ορόσημα μέσα σε αυτόν τον μήνα, από τη νίκη του Μαντζικέρτ (σ.σ. το 1071 κατά της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), που θα εορτάσουμε σε δύο εβδομάδες περίπου, και τη νίκη του Μαρτζ Νταμπίκ στις 30 Αυγούστου (σ.σ. νίκη κατά των Αράβων που οδήγησε στην προσάρτηση της Συρίας από τους Οθωμανούς το 1516), μέχρι την κορύφωση του Πολέμου της Ανεξαρτησίας (σ.σ. Μικρασιατική Καταστροφή) και την Επιχείρηση Ειρήνης (σ.σ. εισβολή) στην Κύπρο. Και εσχάτως την Επιχείρηση Ασπίδα Ευφράτη, κατά την οποία καταφέραμε το πρώτο χτύπημα στον διάδρομο του τρόμου, που προσπάθησαν να διαμορφώσουν στα σύνορα με τη Συρία, επίσης μία μέρα του Αυγούστου» αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στο μήνυμα του κ. Ερντογάν.

Ακάρ: Το τίμημα για όσους μας «δοκιμάζουν» θα είναι βαρύ. "Και που να δεις το δικό μας τίμημα πόσο βαρύ είναι Ακάρ".