Τα ΠΑΝΤΑ για τα Ναυτικά Πυροβόλα κι ο ρόλος τους στο Αιγαίο σήμερα (1/2).

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Τους τελευταίους αιώνες, τα πολεμικά πλοία έχουν οπλισθεί με μεγάλο αριθμό όπλων για την καταπολέμηση άλλων πλοίων. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1950, όταν ο αντιπλοϊκός πυραύλος εισήχθει επιχειρησιακά με το Σιοβετικό ναυτικό. Ο αντιπλοϊκός πυραύλος (AShM) ήταν ένα γρήγορο, ακριβές και θανατηφόρο όπλο που είχε απίστευτο αριθμό πλεονεκτημάτων σε σχέση με τα μεγάλα, αργά ναυτικά πυροβόλα και τα ανακριβή ναυτικά όπλα εκείνης της εποχής. Τα υπόλοιπα μεγάλα ναυτικά, υιοθέτησαν γρήγορα αυτή την τεχνολογία και ανέπτυξαν τους δικούς τους πυραύλους. Τα βαριά ναυτικά πυροβόλα άρχισαν να εξαφανίζονται και προοδευτικά αντικαταστάθηκαν από τους αντιπλοϊκούς πυραύλους.

Αυτό οδήγησε πολλούς στρατηγικούς και ναυτικούς αναλυτές  και σχεδιαστές της εποχής, να θεωρήσουν το ναυτικό πυροβόλο ως ένα παρωχημένο όπλο που δεν ήταν απαραίτητο σε ένα σύγχρονο πολεμικό πλοίο. Πολλά πλοία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70 σχεδιάστηκαν και ναυπηγήθηκαν φέροντας μόνο αντιπλοϊκούς πυραύλους. Ωστόσο, έπρεπε να ανακαλύψουν με τον σκληρό τρόπο, αυτόν των μαχών (π.χ. Φώκλαντς, Περισκός Κόλπος), πως τα πυροβόλα δεν μπορούν ποτέ να αντικατασταθούν εξ ολοκλήρου από πυραύλους και ότι και τα δύο αυτά συστήματα αλληλοσυμπληρώνονται. 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΠΥΡΟΒΟΛΩΝ

Πολύ μικρού διαμετρήματος. ( 7,62/ 12,7/ 14,5 χιλιοστών).

Αποτελούν βασική επιλογή οπλισμού για όλα τα πολεμικά πλοία ανεξαρτήτως μεγέθους, διότι έχουν πολυ μικρές απαιτήσεις σε προσωπικό και χώρους φιλοξενίας. Μπορούν να εμπλέκουν στόχους μέχρι και 2 χλμ μακρυά, όπως μικρά φουσωτά σκάφη, δύτες, τρομοκράτες κοκ.

Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την εκτέλεση προειδοποιητικών βολών.

Μικρού διαμετρήματος. ( 20 - 30 χιλιοστών).

Είναι τα καταλληλότερα πυροβόλα για την εγγύς αντιμετώπιση κοντινών, χαμηλά ιπτάμενων, αντιπλοϊκών πυραύλων, ελικοπτέρων, πυραύλων αέρος - εδάφους και αεροσκαφών. Το μέγιστο βεληνεκές τους κυμαίνεται από 3-5 χλμ. Μπορούν επίσης να αντιμετωπίσουν κι εχθρικά μικρά σκάφη επιφανείας. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται και τα περισσότερα CIWS (Phalanx, Ak-630, Goalkeeper).

Κανονιοφόρος Osprey του ΠΝ, εφοδιασμένη με μίξη από πολύ μικρόυ έως και μεσαίου διαμετρήματος πυροβόλα

Μικρομεσαίου διαμετρήματος (35 - 57 χλιοστών)

Πρόκειται για μία κατηγορία που αναπτύσσεται γοργά ξανά τα τελευταία χρόνια, επειδή μπορεί να εμπλέξει κι από αέρος απειλές, και σκάφη επιφανείας (τα 57 χιλιοστών). Αυτό επιτυγχάνεται χάρις στη χρηση προγηγμένων πυρομαχικών AHEAD (Millenium 35 χλστ), καθώς και πυρομαχικών εκτεταμένου βεληνεκούς.

Το πυροβόλο 57mm θεωρείται από το Αμ.Ναυτικό ως το καταλληλότερο σε όρους ταχυβολίας και βεληνεκούς.

Μεσαίου διαμετρήματος. (76 χιλιοστών).

Σε αυτή την κατηγορία θα μπορούσαμε να πούμε πως το Oto Melara κυριαρχεί, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο.

Πρόκειται για τύπο πυροβόλου που μπορεί να αντιμετωπίσει επιτυχώς όλων των τύπων τις απειλές. Η υψηλή του ταχυβολία (80-120 βλ./λεπτό), το μεγάλο βεληνεκές του (16 χλμ έως 50 χλμ με σύγχρονα πυρομαχικά) και η πικοιλία καθοδήγησης των πυρομαχικών του (μη καθοδηγούμενα-ρανταρ-GPS/INS κτλπ), του επιτρέπει να συμμετάσχει σε αγώνα επιφανείας έναντι μεγάλων πλοίων, καθώς κι έναντι εναέριων απειλών. 

Επίσης μπορεί να τοποθετηθεί στα περισσότερα πλοία άνω των 200 τόνων, με σχετική ευκολία (δεν χρειάζεται να "τρυπηθεί το σκάφος).

Ρυμουλκό πλοίο του Δανέζικου Ναυτικού, με πυροβόλο Oto Melara των 76 χιλ.

Μεγάλου διαμετρήματος ( 100/ 114/ 127/ 130 χιλιοστών).

Σε αυτήν την κατηγορία τα πυροβόλα έχουν μικρότερο ρυθμό βολής (15-25 βλ./λεπτό), αλλά μεγαλύτερο βεληνεκές (20-30 χλμ). Σε περίπτωση δε χρησιμοποίησης σύγχρονων καθοδηγούμενων πυρομαχικών, επιτυγχάνουν βεληνεκή της τάξης των 70-100 χλμ, μετατρέποντάς τα σε όπλα ισάξια με τους αντιπλοϊκούς πυραύλους στον αγώνα επιφανείας.

Επίσης, αυτού του τύπου τα πυροβόλα είναι κατάλληλα και για παροχή πυρών υποστήριξης στα αμφίβια χερσαία τμήματα. Να εκτελούν δηλαδή βολές Πυροβολικού στην ακτή όπου δρουν φίλια χερσαία τμήματα, από απόσταση ασφαλείας, και με σχετική ακρίβεια.

Σε περίπτωση χρησιμοποίησης σύγχρονων καθοδηγούμενων πυρομαχικών, επιτυγχάνουν βεληνεκή 70-100 χλμ, μετατρέποντάς τα σε όπλα ισάξια με τους αντιπλοϊκούς πυραύλους στον αγώνα επιφανείας 

Πρέπει να αναφερθεί ξεχωριστά το Ρωσικό (Σοβετικό) ΑΚ-130, επειδή διαθέτει διπλό πυροβόλο των 130 χιλιοστών, καθώς επιτυγχάνει ρυθμό βολής 60 βλ./λεπτό λόγω του αυτόματου τρόπου γεμίσεως. 

Το Ρωσικό πυροβόλο ΑΚ-130 των 130 χιλ..

Πολύ μεγάλου διαμετρήματος. (155 χιλιοστών κι άνω).

Πρόκειται για πολύ βαριά πυροβόλα με αργό ρυθμό βολής, που ενώ ευδοκιμούσαν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, πλέον έχουν εγκαταληφθεί. Μία προσπάθεια αξιολόγησης αυτού του διαμετρήματος (155χλστ) έγινε από το Γερμανικό Ναυτικό με την ονομασία MONARC, αλλά γρήγορα εγκαταλήφθηκε. Επίσης το Αμερικάνικο Ναυτικό εισήγαγε το πυροβόλο Advanced Gun System (AGS-155mm) στα νέα αντιτορπιλικά κλάσης Zumwalt, το οποίο έχει ρυθμό βολής 10βλ/λεπτό και μέγιστο βεληνεκές 150-190 χλμ. χρησιμοποιώντας τα πυρομαχικά LRLAP. Εντούτοις τα εν λόγω πυρομαχικά κοστίζουν περίπου 1 εκατομύριο δολάρια το ένα (τιμές 2016), καθιστώντας οποιαδήποτε συνέχιση του προγράμματος απαγορευτική. 

Μία προσπάθεια αξιολόγησης αυτού του διαμετρήματος (155χλστ) έγινε από το Γερμανικό Ναυτικό με την ονομασία MONARC, αλλά γρήγορα εγκαταλήφθηκε.

Εν τέλει πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη κατηγορία πυροβόλων, καθώς το μέγεθος και το βεληνεκές των πυρομαχικών του είναι τέτοιο, που είναι το μόνο που μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως τους αντιπλοϊκούς πυραύλους μελλοντικά.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πυροβόλου Advanced Gun System (AGS-155mm)
 των αντιτορπιλικών κλάσης Zumwalt

Rail Guns.

Πρόκειται για έναν τελείως νέο τύπο πυροβόλων, με διαφορετική φιλοσοφία λειτουργίας, που βασίζεται στην εκτόξευση των πυρομαχικών του βάσει της ηλεκτρομαγνητικής ενέγειας. Άποψη του blog είναι πως η εν λόγω τεχνολογία θα πρωταγωνιστήσει από την επόμενη εικοσαετία (2035-2040), για μαζική εισαγωγή στα πλοία, όπου θα έχει ωριμάσει αρκετά σαν τεχνολογία. Αναλυτικά για τα ηλεκτρομαγνητικά πυροβόλα θα αναφερθούμε σε άλλο άρθρο μιας και η Τουρκία πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον τομέα (μαζί με άλλες χώρες).

Ηλεκρτομαγνητικό πυροβόλο σε πλοίο του Αμερικάνικου Ναυτικού, που εκτελεί δοκιμές.

ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΠΥΡΟΒΟΛΩΝ

Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, τα πυροβόλα συμπληρώνουν τους πυραύλους, με αποτέλεσμα να προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο σύνολο δυνατοτήτων στο πολεμικό πλοίο. Οι ρόλοι που μπορεί να αναλάβει το ναυτικό πυροβόλο είναι οι εξής

Τρομοκρατία - Πειρατεία: Πυροβόλα όπλα διαφόρων διαμετρημάτων χρησιμοποιούνται συνήθως για την εξουδετέρωση μικρών πειρατικών πλοίων, διότι η χρησιμοποίηση πυραύλου γι'αυτήν την αποστολή θα ήταν ασύμφορη οικονομικά (οικονομική σπατάλη). Σε πολλές πραγματικές καταστάσεις, χρησιμοποιήθηκαν όπλα από 30 mm έως και 127 mm για να βυθίσουν  πειρατικά πλοία.

Προειδοποιητικές βολές: Σε αρκετές περιπτώσεις, απαιτείται η εκτέλεση προειδοποιητικών βολών  από πολεμικά πλοία για να δηλώσουν τις προθέσεις τους. Αυτό δεν είναι εφικτό με τους πυραύλους.

Βομβαρδισμός επί της ακτής: Κατά τη διάρκεια των αμφίβιων επιχειρήσεων, παρέχεται ναυτική υποστήριξη  που περιλαμβάνει την εκτόξευση χιλιάδων βλημάτων για την υποστήριξη των στρατευμάτων που αποβιβάστηκαν. Απαιτείται από τα πολεμικά πλοία συνεπώς, να δράσουν σαν Πυροβολικό Μάχης. Κι εδώ τα ναυτικά πυροβόλα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Τα σύγχρονα ναυτικά πυροβόλα παρέχουν
στο πλοίο-φορέα, δυνατότητα αντιμετώπισης πολλαπλών απειλών.

Επιχειρήσεις Επιφανείας: Αυτό σημαίνει τη χρήση των πυροβόλων για την καταστροφή ενός άλλου πλοίου. Συνήθως ένα πολεμικό πλοίο χρησιμοποιεί τα πυροβόλα του γι'αυτόν τον σκοπό έναντι άλλων εμπορικών πλοίων / πετρελαιοφόρων, καθώς και των δευτερευόντων πολεμικών πλοίων του αντίπαλου Ναυτικού. Αυτό συμβαίνει διότι η χρήση των πανάκριβων και λιγοστών αντιπλοϊκών πυραύλων είναι ασύμφορη. Φυσικά η χρήση πυροβόλων και σε απευθείας αναμετρήσεις δύο πολεμικών πλοίων μπορεί να συμβεί, όταν τελειώσουν τα αποθέματα των αντιπλοϊκών πυραύλων, σαν έσχατη λύση. Κάτι που λόγω της πολυεπίπεδης άμυνας των σύγχρονων πλοίων έναντι των αντιπλοϊκών πυραύλων, είναι σχεδόν σίγουρο.

Έναντι αεροπορικών απειλών (Αντιαερπορικός ρόλος): Τα πυροβόλα είναι επίσης αρκετά αποτελεσματικά έναντι των εισερχόμενων αεροσκαφών και  πυραύλων. Υπάρχουν ειδικοί τύποι πυρομαχικών (π.χ. AHEAD) που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις από αέρος απειλές με τρομερή επιτυχία . Επίσης, τα πυροβόλα μικρότερου διαμετρήματος με υψηλά ποσοστά ταχυβολίας (Phalanx), είναι  εξίσου αποτελεσματικά.
Παράκτιες επιχειρήσεις: Τα πυροβόλα μικρού και μεσαίου διαμετρήματος είναι αποτελεσματικά στο παράκτιο περιβάλλον για να αντιμετωπίζουν γρήγορα κινούμενα μικρά σκάφη. Είναι τα μόνα επίσης, που μπορούν επίσης να αντιμετωπίσουν και τα μεγαλύτερα πολεμικά πλοία.καθώς το ανάγλυφο του εδάφους μειώνει τα ποσοστά επιτυχίας των αντιπλοϊκών πυραύλων.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
ΧΡΗΣΗΣ ΠΥΡΟΒΟΛΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΑΝΤΙΠΛΟΪΚΩΝ ΠΥΡΑΥΛΩΝ

Τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα σύγχρονα ναυτικά πυροβόλα έναντι των αντιπλοϊκών πυραύλων είναι τα κάτωθι:

Χαμηλό Κόστος: Ένας αντιπλοϊκός πύραυλος είναι πάνω από 500 φορές πιο ακριβός σε σύγκριση με ένα σύγχρονο πυρομαχικό πυροβόλου μεγάλου διαμετρήματος. Αυτό έχει σημασία, καθώς οι περισσότεροι από τους στόχους δεν απαιτούν τη χρήση ενός πυραύλου.

Μεγάλος αριθμός διαθέσιμων πυρομαχικών: Μία Φρεγάτα φέρει συνήθως 300 πυρομαχικά για το κύριο πυροβόλο της και χιλιάδες άλλα για τα μικρότερα όπλα αντίστοιχα. Από την άλλη, μπορεί να μεταφέρει μόνο 8-16 πυραύλους.

Τα βλήματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από Α/Α πυραύλους : Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που έχουν τα βλήματα των πυροβόλων μεγάλου διαμετρήματος (76, 100, 127 mm) είναι ότι δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τα αμυντικά συστήματα του αμυνόμενου πλοίου (πλην των CIWS).
Μια ριπή 12-20 καθοδηγούμενων πυρομαχικών 76-127 mm, θα μπορούσε να εξουδετερώσει μία σύγχρονη φρεγάτα εξοπλισμένη με το πιο εξελιγμένο ραντάρ και Α/Α πυραύλους. Ένα CIWS όπως το Phalanx μπορεί μεν να εξουδετερώσει βλήματα πυροβόλων εκτελώντας φράγμούς των 20 mm, αλλά θα εξαντληθεί από πυρομαχικά. Επομένως, δεν υπάρχει εγγυημένη άμυνα εναντίον τους για την ώρα.

Ανοσία στις ηλεκτρονικές παρεμβολές και στα δολώματα (decoys): Ακόμη και οι πιο σύγχρονοι αντιπλοϊκοί πύραυλοι μπορούν να παραπλανηθούν από συνδυασμό παρεμβολών, φωτοβολίδων, αερόφυλλων καθώς και άλλων αντιμέτρων που εξαπολύονται προς τον στόχο. Τα πυροβόλα που βάλλουν μη καθοδηγούμενα πυρομαχικά μπορούν να χτυπήσουν έναν στόχο ακόμη και στο πυκνότερο περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου, καθώς δεν υπάρχει τίποτα πάνω τους το οποίο να μπορεί να παρεμβληθεί. Τα καθοδηγούμενα πυρομαχικά από την άλλη, εμπίπτουν στους περιορισμούς των ηλεκτονικών παρεμβολών και άρνησης GPS, αλλά σε κάθε περίπτωση, με μεγαλύτερη αντοχή σε σχέση με τους πυράυλους. 

Ικανότητα εμπλοκής στόχων πολύ κοντά στο πλοίο: Οι αντιπλοϊκοι πυραύλοι έχουν ελάχιστο βεληνεκές εμπλοκής τα 5-10 χλμ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πρέπει να σταθεροποιηθούν μετά την εκτόξευση, να φτάσουν σε μια ελάχιστη ασφαλή απόσταση από την πλατφόρμα εκτόξευσης, να κλειδώσουν τον στόχο και στη συνέχεια να τον προσβάλλουν. Τα πυροβόλα όμως, μπορούν να εμπλέξουν έναν στόχο, ακόμα και λίγα μέτρα μακρυά απο το σκάφος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Καθώς η τεχνολογία των πυραύλων προχώρησε και οι αντιπλοϊκοί πύραυλοι έγιναν ταχύτεροι και πιο αποτελεσματικοί, ταυτόχρονα έγιναν και πιο κοστοβόροι. Αυτό οδήγησε και τις Ναυτικές δυνάμεις στην υιοθέτηση συνδυασμένων όπλων (πύραυλοι-ναυτικά πυροβόλα) για την αντιμετώπιση των ποικίλων απειλών. 

Πλέον όλα τα σύγχρονα πολεμικά πλοία χρησιμοποιούν συνδυασμό πυραύλων - πυροβόλων για την αντιμετώπιση όλων των απειλών.

Αλλά δεν εκσυγχρονίσητκαν μόνο οι πύραυλοι. Και τα πυροβόλα δεν έχουν καμία σχέση με αυτά του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ακόμα και με αυτά της δεκαετίας του '70. Πλέον τα πυροβόλα είναι πολύ ταχύτερα (σε όρους ταχυβολίας), με μεγαλύτερο βεληνεκές, και πολύ πιο ακριβή λόγω της ανάπτυξης νέων καθοδηγούμενων πυρομαχικών βελτιωμένου βεληνεκούς και εξελιγμένων γυροσκοπίων. Η ανάπτυξη επίσης μιας ποικιλίας αισθητήρων (ραντάρ, ηλεκτροοπτικοί και υπέρυθροι αισθητήρες) για την καθοδήγηση των πυροβόλων έχει βελτιώσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα και την ακρίβειά τους. Μια επιπλέον εξέλιξη στα πυροβόλα (πολύ μικρού και μικρού διαμετρήματος) είναι η ενσωμάτωση τηλεκατευθυνόμενου πυργίσκου, που επιτρέπει στο προσωπικό να τα χειριστεί από την ασφάλεια των εσωτερικών χώρων του πλοίου. Πέραν τούτου, τα πυροβόλα γενικά χρησιμοποιούν κι εξελιγμένα γυροσκόπια σταθεροποίησης, κάτι το οποίο τους επιτρέπει να εμπλέκουν στόχους με εξαιρετική ακρίβεια, ακόμα και σε "δύσκολες" θάλασσες.  Συνεπώς, αυτά τα χαρακτηριστικά και οι εξελίξεις έχουν κάνει τα πυροβόλα εξαιρετικά σημαντικά σήμερα. Συνεπώς στο Αιγαίο, όπου αναμένεται να διεξαχθούν κυρίως παράκτιες επιχειρήσεις, η αξία των αντιπλοϊκών πυραύλων αν και είναι ακόμα σημαντική, εντούτοις μειώνεται υπέρ της χρήσης των ναυτικών πυροβόλων. Επίσης, οι αποστάσεις εντοπισμού και εμπλοκής είναι κατά πολύ μικρότερες του μέγιστου βεληνεκούς των αντιπλοϊκών πυραύλων. Στις επιχειρήσεις επιφανείας στο θέατρο επιχειρήσεων του Αιγαίου όμως θα αναφερθούμε στο επόμενο μέρος, όπου θα περιλαμβάνονται χάρτες, αναλυτικές δυνατότητες των ναυτικών πυροβόλων Ελλάδας-Τουρκίας, καθώς και οι δυνατότητες αναβάθμισης των ναυτικών πυροβόλων του ΠΝ.

Στο Αιγαίο, όπου αναμένεται να διεξαχθούν κυρίως παράκτιες επιχειρήσεις,
η αξία των αντιπλοϊκών πυραύλων μειώνεται υπέρ της χρήσης των ναυτικών πυροβόλων .