Τα πάντα για τα βομβιδοφόρα (ICM-DPICM) βλήματα Πυροβολικού

       


                                            ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η Αρχή- Τα ICM

Κατά την διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, η Αμερικάνικη Αεροπορία (USAF) εισήγαγε τις βόμβες διασκορπισμού (cluster bombs), δηλαδή περιλήπτες οι οποίοι έφεραν μεγάλο αριθμό βομβιδίων. Στα τέλη της δεκαετίας του 60, το Αμερικάνικο Πυροβολικό υιοθέτησε σε ευρεία κλίμακα την χρήση των βελτιωμένων συμβατικών πυρομαχικών (improved conventional munitions - ICM), καλουμένων και βομβιδοφόρων (cargo) βλημάτων. 

Την εποχή που ο Αμερικάνικος στρατός ανέπτυξε τους νέους φορείς, αυτοί θεωρήθηκαν σαν ευαίσθητη τεχνολογία και δεν διατέθησαν στους συμμάχους τους, ενώ οι αντίστοιχοι Πίνακες Βολής χαρακτηρίσθηκαν διαβαθμισμένοι.

Τα αρχικά βομβίδια τύπου Μ35/Μ39, σε χρήση μόνο κατά προσωπικού, χρησιμοποιήθηκαν περιορισμένα και στα μέσα της δεκαετίας του 70 αντικαταστάθηκαν από την νέα βελτιωμένη σειρά Μ42/Μ46/Μ77 για χρήση τόσο κατά προσωπικού, όσο και εναντίον σκληρών στόχων, ενώ έφεραν την κοινή ονομασία βελτιωμένα συμβατικά υποπυρομαχικά διπλής ενέργειας (dual purpose improved conventional munition-DPICM). 

 

Τα DPICM

H νέα σειρά των βομβιδίων DPICM, έχοντας βάρος 230 gr, είναι μεγαλύτερη από τις βομβίδες 40 mm του πεζικού και περιέχουν 30 gr εκρηκτικής ύλης, κοίλη γόμωση και μεταλλικό κέλυφος προχαραγμένο για καλύτερα αποτελέσματα. Το κάθε βομβίδιο, καλύπτει μία δραστική επιφάνεια από 30-80 m2 εναντίον στόχων κατά προσωπικού, και έχει ικανότητα διάτρησης 65 mm θωράκισης RHA. 

Ο αριθμός των βομβιδίων διαφέρει αναλόγως του φορέα, από 18 σε βλήμα 105 mm Μ413/Μ444, 88 σε βλήμα 155 mm Μ483, έως και 644 για την κεφαλή του συστήματος MLRS. Το βλήμα Μ483 δεν είναι πιστοποιημένο για το προωθητικό Μ203 και αυτό το μειονέκτημα καλύφθηκε με την εισαγωγή του βλήματος Μ864 καιόμενης βάσης (base bleed) με φορτίο 72 βομβιδίων. 
Απαιτήθηκαν αρκετά χρόνια ώστε άλλες χώρες να ακολουθήσουν την Αμερικάνικη τάση και να αναπτύξουν δικές τους σχεδιάσεις.

Τεχνικά χαρακτηριστικά Αμερικάνικων βλημάτων ΠΒ.

ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΒΦ ΒΛΗΜΑΤΩΝ

Η κοινή αρχή λειτουργίας τόσο για τις βόμβες διασκορπισμού όσο και για τα βομβιδοφόρα βλήματα, είναι ότι ένας φορέας ο οποίος μεταφέρει αριθμό βομβιδίων, διαρρηγνύεται στον αέρα και το φορτίο του διασκορπίζεται σε ευρεία περιοχή, επί του στόχου. Η διασπορά των βομβιδίων επί του στόχου, έχει σαν αποτέλεσμα την βελτιστοποίηση της θραυσματοποίησης του μεταλλικού κελύφους και την αύξηση της αντίστοιχης δραστικής επιφάνειας (lethal area) σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των εκρηκτικών βλημάτων. Ο μηχανικός πυροσωλήνας τύπου super quick ενεργοποιείται κατά την πρόσκρουση, ενώ μία κορδέλα (ribbon stabilizer) χρησιμοποιείται τόσο για βελτίωση της ευστάθειας του βομβιδίου μετά την έξωση, όσο και για να ελευθερώσει σαν ασφάλεια, τον επικρουστήρα του πυροσωλήνα. Τα βομβίδια συνήθως φέρουν κοίλη γόμωση (hollow charge) η οποία, εάν το βομβίδιο προσκρούσει σε θώρακα, επιφέρει διάτρηση.

Η λειτουργία των βομβιδοφόρων βλημάτων και ελέγχεται από έναν χρονικό πυροσωλήνα, ο οποίος στον προκαθορισμένο χρόνο ενεργοποιεί την πυροτεχνουργική έναυση του εξωστικού γεμίσματος. Η έξωση του φορτίου επιτυγχάνεται από την βάση του φορέα για βλήματα πυροβολικού, ή εγκάρσια του διαμήκους άξονα από τις ρουκέτες. Για τα βλήματα πυροβολικού, η έξωση ρυθμίζεται σε ύψος 350-700 m άνω του εδάφους και το φορτίο καλύπτει μία ελλειπτική επιφάνεια με μήκος του κυρίου άξονα (κάθετο στην διεύθυνση της βολής) περίπου 200-400 m και του δευτερεύοντα άξονα (κατά την διεύθυνση της βολής) περίπου 100-200 m, αναλόγως του ύψους έξωσης, του προωθητικού γεμίσματος και της κλίσης του φορέα (θα αναλυθεί περισσότερο παρακάτω).

Διασπορά συμβατικού βλήματος με κρουστικό πυροσωλήνα.

Διασπορά βομβιδοφόρου βλήματος διπλής ενεργείας.

Για να αξιοποιηθούν τα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά των βομβιδοφόρων βλημάτων, ιδανικούς στόχους αποτελούν οι σχηματισμοί προσωπικού, καθώς και συγκεντρώσεις οχημάτων μεταφοράς προσωπικού, ελαφρών τεθωρακισμένων, αποβατικών πλοιαρίων και γενικά οι μη σημειακοί στόχοι. Προσβολή των παραπάνω στόχων με μεγάλο αριθμό βομβιδοφόρων βλημάτων θα προκαλέσει σημαντικές απώλειες τόσο από την θραυσματοποίηση των βομβιδίων, όσο και από τις διατρήσεις σκληρών στόχων

ΦΙΛΟΣΟΦΙΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΒΟΜΒΙΔΟΦΟΡΩΝ ΒΛΗΜΑΤΩΝ

Κατά την διαδικασία της εξέλιξης των βομβιδοφόρων φορέων, εφαρμόσθηκαν δύο διαφορετικές κατευθύνσεις-φιλοσοφίες, ως προς το μέγεθος των βομβιδίων. Κατασκευαστές στην Γερμανία και το Ισραήλ υιοθέτησαν βαρύτερα βομβίδια περίπου 300-400 gr, με 45-70 gr εκρηκτικής γόμωσης και ένας φορέας ισοδύναμος του Μ483 (των 155 χιλ.) περιλαμβάνει 49 έως 56 βομβίδια, ενώ ένας φορέας 152 mm, 42. Σχεδιαστές στην Αμερική μάλιστα, ανέπτυξαν και μικρότερα βομβίδια, τα Μ80, ώστε 132 από αυτά να μεταφέρονται από τον φορέα Μ483.

Η Ρωσική σχεδίαση των ΒΦ βλημάτων ωστόσο, είναι τελείως διαφορετική. Το βασικό ΒΦ βλήμα 152 χιλ. που έχουν, φέρει 8 βομβίδια βάρους 1.4 kg, με 230 gr εκρηκτική γόμωση 
Η τάση όμως για βαρύτερα βομβίδια έχει υιοθετηθεί και στην αρχική σχεδίαση των ρουκετών LANCE, το οποίο φέρει 860 βομβίδια τύπου BLU-G3, καθώς και στην κεφαλή της ρουκέτας ATACMS βάρους 585 kg, η οποία φέρει 950 βομβίδια τύπου Μ74, βάρους 600 gr.

Συνεπώς, υπάρχουν οι κάτωθι "Σχολές" ΒΦ Βλημάτων:

• Η Αμερικάνικη, με πολλά βομβίδια (88-132), μικρού όμως βάρους (20-30γρ. εκρηκτική ύλη).
• Η Γερμανοισραϊλινή, με λιγότερα βομβίδια (49-56), μεγαλύτερου βάρους (45-70γρ).
• Η Ρώσικη, με ελάχιστα βομβίδια (8-12), πολύ μεγάλου βάρους (230γρ. εκρ.ύλη).

Διαφορές έκαστης σχολής

Για να γίνουν πιο εύκολα αντιληπτές οι διαφορές της τακτικής χρησιμοποίησης των ΒΦ βλημάτων της κάθε "Σχολής", θα αναφέρουμε τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των Αμερικανικών ΒΦ βλημάτων, έναντι των Ρωσικών.

Πλεονεκτήματα Μ483/Α1 έναντι των Ρωσικών ΒΦ βλημάτων:

• Πετυχαίνουν μεγαλύτερη διασπορά εξαιτίας του μικρότερου βάρους του κάθε βομβιδίου.
• Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες προσβολής των στόχων.
• Είναι καταλληλότερα για προσβολή στόχων όπως προσωπικό κι ελαφρά ΤΘ οχήματα (έως παλαιά ακάλυπτα ΤΟΜΠ).

Μειονεκτήματα Μ483/Α1 έναντι Ρωσικών ΒΦ βλημάτων:

• Είναι αρκετά φθηνότερα, και πιο απλής κατασκευής (λιγότερες απαιτήσεις σε πυροσωλήνες, κορμούς κοκ).
• Πετυχαίνουν μεγαλύτερη διάτρηση, συνεπώς προορίζονται για πιο "σκληρούς" στόχους.
• Το κάθε βομβίδιο πετυχαίνει πολύ μεγαλύτερη διασπορά έναντι των αντίστοιχων του Μ483/Α1.
• Έχει μικρότερα ποσοστά αστοχίας βομβιδίου.

Οπότε το κάθε είδος βομβιδοφόρου βλήματος έχει τα συν και τα πλήν του.

Μη διαρραγέν βομβίδιο Ισραηλινού DPICM βλήματος, στον Λίβανο.

Τα βομβιδοφόρα βλήματα στο Ελληνικό Πυροβολικό

Το Ελληνικό Πυροβολικό, πέραν των Αμερικάνικων ΒΦ βλημάτων (Μ449, Μ483Α1, Μ864), διαθέτει και τα GRM-49 και GRM-49BB, τα οποία παράγονται στην ΕΑΣ (πρώην ΠΥΡΚΑΛ).

Όπως φαίνεται κι από την ονομασία του, φέρει 49 βομβίδια, τόσο το απλό GRM-49, όσο και το GRM-49BB. H κύρια διαφορά του GRM-49BB σε σχέση με το GRM-49, είναι το μεγαλύτερο βεληνεκές του (28,4 χλμ έναντι 18χλμ με Μ109Α3-5), λόγω του ότι είναι πυρομαχικό καιόμενης βάσης  (base bleed). 

Σε αντίθεση με τον Αμερικάνικο συνδυασμό Μ483-Μ864, στον συνδυασμό GRM-49/GRM-49BB δεν μειώνονται τα βομβίδια του GRM-49BB, αλλά αντικαθίστανται  με άλλα, μικρότερου βάρους.

Με βάση λοιπόν το παραπάνω συμπέρασμα, αλλά και από την γερμανοισραϊλινη φιλοσοφία, το βλήμα GRM-49 φέρει 49 βομβίδια βάρους 400 περίπου γραμμαρίων, με 65-70γρ. εκρηκτική ύλη έκαστο. Ενώ το GRM-49BB φέρει κι αυτό 49 βομβίδια, αλλά βάρους 250-300 γραμμαρίων, και 40-45 γραμμαρίων εκρηκτικής ύλης.

Επίσης, η διατρητικότητα των βλημάτων των GRM-49/BB, αν υποθέσουμε ότι το κάθε βομβίδιο έχει 45-65γρ. εκρηκτικό κοίλο γέμισμα, τότε συνεπώς θα κυμαίνεται μεταξύ 120-200 χιλ. RHA. Κάτι που σημαίνει, ότι τα GRM-49 μπορούν να καταστρέψουν ακόμη και τις Τουρκικές ΤΘ Μονάδες, που χρησιμοποιούν Μ48Α5/Μ60Α3 ως κύριο άρμα μάχης. 

Τέλος, δεν μπορούμε να παραλείψουμε το ΒΦ βλήμα των όλμων 4,2in, το GRM-20 των ΕΑΣ (ΠΥΡΚΑΛ), καθώς και το Μ509Α1 των Μ110Α2, το οποίο με 180 βομβίδια με 30 γρ. εκρηκτικής ύλης, αποτελεί την επιτομή των ΒΦ βλημάτων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Λόγω των διεθνών συνθηκών (π.χ. Όσλο), αρκετές χώρες αντικαθιστούν τα ΒΦ "έξυπνα" πυρομαχικά τους, με νέα "έξυπνα" όπως υψηλής θραυσματοποίησης, αντιαρματικά (π.χ. Smart155) και κατευθυνόμενα (GPS, Laser κοκ). Το ζήτημα όμως είναι ότι τα ΒΦ είναι φθηνά, έως και το 1/20 ενός νέου έξυπνου πυρομαχικού, και δεν απαιτούν ειδικό χειρισμό χρήσης υπολογισμού στοιχείων βολής. Συνεπώς, αν το Πυροβολικό είναι ο "Βασιλιάς της Μάχης", τα βομβιδοφόρα είναι "το στέμμα του Βασιλιά", κάτι που δεν αναμένεται να αλλάξει σύντομα.