Σημείωση: Όταν λέμε "τροχοφόρα οχήματα", εννοούμε εκείνα που έχουν τις επιδόσεις για να συγκριθούν με τα ερπυστριοφόρα τα οποία είναι βαρύτερα. Για παράδειγμα τα ΤΟΜΑ Piranha V της General Dynamics , Stryker, καθώς και το Boxer της Rheinmettal είναι μερικά από τα πιο τεχνολογικά εξελιγμένα τροχοφόρα ΤΘ οχήματα αυτή τη στιγμή στην αγορά. Συνεπώς, όταν συγκρίνουμε τροχό κι ερπύστρια, αναφερόμαστε μόνο στα καλύτερα οχήματα της κάθε κατηγορίας, και κυρίως αυτής των ΤΟΜΠ και ΤΟΜΑ.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΡΟΧΟΥ
Θα ξεκινήσουμε αυτή την ατέλειωτη συζήτηση σχετικά με το ποιό όχημα είναι καλύτερο, επισημαίνοντας μερικά από τα σημαντικά πλεονεκτήματα του πρώτου (σ.σ. των τροχοφόρων). Ένα από αυτά τα πλεονεκτήματα των τροχοφόρων οχημάτων έναντι των ερπυστροφόρων είναι η ταχύτητα τους, ειδικά σε άσφαλτο.Και η παραπάνω διαφορά είναι τεράστια.
Ένα άλλο πεονέκτημα των τροχοφόρων οχημάτων, είναι η μη καταστροφή των δρόμων, όσες φορές κι αν τους χρησιμοποιήσουν. Επί παραδείγματι, η αδυναμία των ερπυστριοφόρων οχημάτων να διασχίσουν έναν δρόμο χωρίς να προκαλέσουν ζημιά ήρθε στο επίκεντρο νωρίτερα αυτό το έτος στις ΗΠΑ, όταν οι αρχές στην Ουάσινγκτον δήλωσαν ότι θα καταστραφούν οι δρόμοι της πρωτεύουσας εάν αναπτυχθούν ερπθστριοφόρα οχήματα, προκειμένου να συμμετάσχουν στην παρέλαση της 4ης Ιουλίου.
Βέβαια, το σχίσιμο των δρόμων δεν έχει πάρα πολλή σημασία στη διεξαγωγή επιχειρήσεων στο ύπαιρθρο, όπου υπάρχουν εκατοντάδες εναλλακτικές . Ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν άρδην στη διεξαγωγή επιχειρήσεων εντός αστικού ιστού, όπου λόγω των κατεστραμμένων δρόμων και της μη ύπαρξης εναλλακτικών δρομολογίών, η ταχύτητα όλων των οχημάτων θα μειωθεί δραματικά, με αποτέλεσμα να αποτελέσουν εύκολη λεία για τα πυρά του αντιπάλου. Συνεπώς, στον αστικό ιστό, τα τροχοφόρα οχήματα είναι τα πλέον κατάλληλα.
Ένα παράδειγμα σχετικά με το παραπάνω συμπέρασμα, μπορούμε να το βρούμε σε μια έκθεση του RAND του 2017, που αναφέρει λεπτομερώς πώς το παραπάνω ελλάτωμα των ερπυστριοφόρων οχημάτων δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στον στρατό των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της ειρηνευτικής αποστολής του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο. Η έκθεση χαρακτηριστικά αναφέρει πως "Τα βαριά αμερικανικά M1A1s και τα M2 Bradley IFVs ιεξόργισαν πολλούς ντόπιους επειδή τα πέλματα τους έβλαψαν σχεδόν όλους τους δρόμους από τους οποίους πέρασαν. Επίσης, η αδυναμία των μεγαλύτερων οχημάτων να πλοηγηθούν σε αστικό έδαφος, ιδιαίτερα σε αυτό που είχε προηγουμένως καταστραφεί από τα ίδια, οδήγησε σε επιπρόσθετες απώλειες. "
Η έκθεση επίσης προσθέτει πως "Τα τροχοφόρα οχήματα έχουν δείξει καλύτερη κινητικότητα στο δρόμο, εξοικονόμηση δαπανών συντήρησης και μειωμένη κόπωση τόσο του πληρώματος, όσο και της επιβιβασμένης ομάδας".
Η συντήρηση και η ευκολία επισκευής είναι ένα άλλο θετικό στοιχείο στη χρήση τροχοφόρων οχημάτων. Για παράδειγμα εάν χτυπηθεί ένα ερπυστιοφόρο όχημα και κοπεί η ερπύστριά τους, τότε μετατρέπεται αυτόματα σε ακίνητο στόχο, ενώ εάν αυτό συμβεί σε ένα τροχοφόρο όχημα κι ένα ελαστικό ξεφουσκώσει (ή σκάσει), τότε το όχημα θα μπορεί να κινηθεί, έστω και "με τη ζάντα", σε μια παρακείμενη θέση κάλυψης. Αν δε διαθέτει την τεχνολογία Run Flat, τότε θα μπορεί να κινηθεί αρκετά μακριά για να ξεφύγει από την όποια απειλή.
Η πιο αθόρυβη κίνηση είναι άλλος ένας τομέας, όπου οι τροχοί υπερτερούν. Κι αυτό διότι η μετακίνηση ενός οχήματος με ερπύστρια απαιτεί μεγαλύτερη δύναμη λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους του, και η περισσότερη δύναμη ισοδυναμεί με περισσότερο θόρυβο, ενώ οι τροχοί προσφέρονται για μια πιο ήσυχη προσέγγιση. Αυτό το συμπέρασμα αποτέλεσε και το επίκεντρο μιας έκθεσης των ΗΠΑ το 1998 σχετικά με τα πλεονεκτήματα και των δύο συστημάτων, λέγοντας πως "Από την πλευρά των συν, τα τροχοφόρα οχήματα παρέχουν μειωμένη υπογραφή θορύβου ενώ κινούνται, κυρίως λόγω των λιγότερων κραδασμών και επαφής μετάλλων με μέταλλο".
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΡΠΥΣΤΡΙΑΣ
Όσον αφορά τα θετικά των ερπυστριοφόρων οχημάτων, θα ξεκινήσουμε με την καλύτερη κινητικότητα τους σε δύσκολα εδάφη όπως ερήμους, λασπώδη εδάφη (και γενικά σε μαλακά εδάφη), καθώς και σε κεκλιμένες επιφάνειες.
Η ίδια έκθεση των ΗΠΑ του 1998 που αναφέραμε πιο πάνω, λέει χαρακτηριστικά πως:
"Από την άποψη της κινητικότητας, τα οχήματα με ερπύστριες προσφέρουν την καλύτερη λύση για μια ευέλικτη πλατφόρμα που απαιτείται να λειτουργεί σε ποικίλο έδαφος, συμπεριλαμβανομένου του εξαιρετικά δύσκολου εδάφους. Εξάλλου, όπου οι τροχοί μπλοκάρουν ή γλιστρούν, η διάνυση των διαδρομών με αυξημένη επιφάνεια, όπως αυτές των ερπυστριών παρέχουν μια καλύτερη λύση."
Επίσης, λόγω ακριβώς της μεγαλύτερης επιφάνειας που ακουμπά στο έδαφος, δίνουν στα ερπυστριοφόρα οχήματα τη δυνατότητα να έχουν πολύ μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο. Κι όπως είναι φυσικό, μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο σημαίνει καλύτερη προστασία, και μεγαλύτερες δυνατότητες μεταφοράς στρατιωτών ή/και εφοδίων.
Επιπλέον, τα ερπυστριοφόρα οχήματα, είναι και πιο ασφαλή, έχοντας πολύ καλύτερες αποσδόσεις στην επιβίωση τους, ακόμα κι αν διαθέτουν την ίδια θωράκιση με ένα τροχοφόρο όχημα. Σχετικά με αυτό, η έκθεση των ΗΠΑ του 1998 αναφέρει: Τα πλεονεκτήματα της βιωσιμότητας συζητούνται επίσης στην έκθεση των ΗΠΑ του 1998, η οποία αναφέρει: «Από την άποψη της επιβίωσης, τα οχήματα που κινούνται με ερπύστρια έχουν μικρότερες σιλουέτες, μειωμένο όγκο, βελτιωμένη ευελιξία στα πλείστα εδάφη, καθώς και καλύτερη βαλλιστική προστασία. Όλα τα παραπάνω παρέχουν μια ισορροπία που ισοδυναμεί με μια πιο επιβιώσιμη πλατφόρμα».
Τέλος, ένα άλλο χαρακτηριστικό πλεονέκτημα των ερπυστριοφόρων οχημάτων, που μόνο όσοι έχουν οδηγήσει η επιβιβαστεί σε ερπυστριοφόρα οχήματα θα καταλάβουν πλήρως, είναι αυτό της "επιτόπιας" αλλαγής κατεύθυνσης έως και 360 μοίρες. Βρήκαμε ένα παράδειγμα στο youtube, όπου δείχνει αυτό ακριβώς που θέλουμε να πούμε.
Κι αυτό το χαρακτηριστικό των ερπυστριοφόρων οχημάτων μεταφράζεται σε δύο πλεονεκτήματα. Το ένα είναι ότι μπορεί να αλλάζει απότομα κατεύθυνση ενώ κινείται, αυξάνοντας έτσια κατακόρυφα την ευελιξία του και δυσκολεύοντας τα αντίπαλα πυρά. Το δεύτερο πλεονέκτημα είναι, ότι μπορεί να κινείται χωρίς να "κάνει μπρος-πίσω" ακόμα και σε πολύ μικρά μονοπάτια ή ορεινές διαβάσεις. Αυτό σημαίνει πως αν το ερπυστριοφόρο όχημα χωράει κατά πλάτος σε μια διάβαση, τότε μία φάλαγγα από ερπυστριοφόρα οχήματα δεν σταματάει κυριολεκτικά πουθενά. Για παράδειγμα, φανταστούμε μια φάλαγγα τροχοφόρων ΤΟΜΠ να ανεβαίνει μια ορεινή στενή διάβαση (δρόμο) μεσαίας επικινδυνότητας, και μετά τα μισά αυτής να υπάρχουν εξαιρετικά απότομες στροφές, αναγκάζοντας τα οχήματα είτε να κάνουν 3-4 "μπρος - πίσω" στην κάθε στροφή προκειμένου να τις περάσουν, είτε να γυρίσουν πίσω προκειμένου να αποφύγουν κάποια ενέδρα.
ΜΉΠΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΜΑΖΙ;
Πριν λίγο καιρό, η Αμερικάνικη DARPA έκανε επίδειξη δυνατοτήτων και της μέχρι στιγμής εξελίξεων στο πρόγραμμα Ground X-Vehicle Technologies program, με το οποίο αποσκοπεί να μειώσει το βάρος των εν υπηρεσία οχημάτων, να αυξήσει το ωφέλιμο τους φορτίο, να τα κάνει πιο γρήγορα, αλλά και πιο ευκίνητα. Και για να καλύψει τις ανάγκες του τελευταίου αντικειμενικού σκοπού της, ανέπτυξε το Σύστημα Αναδιαμόρφωσης Τροχού (RWT), όπου συνδυάζει και τα δύο, και ερπύστρια και τροχό. Το σύστημα λειτουργεί σαν παραδοσιακός τροχός, αλλά όταν απαιτείται, μπορεί να μετατραπεί εντός 2 δευτερολέπτων σε τριγωνικό τροχό, με το ελαστικό του να αλλάζει σχήμα και να λειτουργεί σαν ερπύστρια. Βέβαια, το νέο αυτό σύστημα βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, και ίσως να μην το δούμε και ποτέ (για τον Ελληνικό Στρατό αυτό είναι και βέβαιο ανεξαρτήτως έκβασης).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η άποψη του blog είναι πως ο Ελληνικός Στρατός ακολουθεί τον σωστό δρόμο, αυτόν της ερπύστριας, καθώς το ελληνικό ανάγλυφο είναι είτε ανώμαλο, με σκληρές επιφάνειες και στενές διαβάσεις, είτε ελαφρώς κεκλιμμένο, αλλά αρκετά μαλακό (ειδικά τον χειμώνα στην ηπειρωτική Ελλάδα και ακόμα πιο ειδικά στον Έβρο). Αυτό όμως δεν σημαίνει επ'ουδενί πως δεν πρέπει να υπάρχουν καθόλου τροχοφόρα. Τροχοφόρα ΤΘ οχήματα πρέπει να υπάρχουν σε μικρή ποσόστωση στο Στράτευμα, σε συγκεκριμένες Μονάδες, όπου η πρωταρχική τους αποστολή είναι μία από τις ακόλουθες.
- Ενίσχυση ενός τομέα, όπου η καλύτερη κινητικότητα των τροχοφόρων επί ασφάλτου, αλλά και το μικρότερο τονάζ που διέπει τα οχήματα αυτής της κατηγορίας παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην επιτυχία της αποστολής.
- Ειρηνευτικές Αποστολές.
Συνεπώς, πιστεύουμε πως ένας συνδυασμός και των δύο κατηγοριών με μια συντριπτική αναλογία υπέρ της ερπύστριας, είναι η καλύτερη λύση για την εκτέλεση όλων των αποστολών που καλείται ή θα κληθεί να εκπληρώσει ο ΕΣ όταν χρειαστεί.