ΠΡΟΤΑΣΗ: Ενεργή Εφεδρεία. Η μόνη λύση για το μέλλον του ΕΣ (;)

Ως γνωστόν, σχεδόν όλες οι Ένοπλες Δυνάμεις (ανεξαρτητως μεγέθους) οι οποίες θέλουν να έχουν "σοβαρή" αποτροπη, διατηρούν στρατιωτικά τμήματα τα οποία ενεργοποιούνται πλήρως μόνο όταν υπάρχει ανάγκη. Το προσωπικό το οποίο καλείται να επανδρώσει αυτά τα τμήματα ή αυτές τις θέσεις ονομάζεται εφεδρεία.

Υπαρχουν 2 κατηγορίες εφεδρείας. Η πρώτη κατηγορία είναι η εφεδρεία η οποία δέχεται μια αρχική εκπαίδευση μέσω στρατιωτικής θητειας, και στη συνέχεια απολύεται. Καλείται δε υπό τα όπλα, όταν υπάρχει ενδεχόμενο συρραξης, ή για να συμμετάσχει σε μετεκπαιδευσεις ανά ορισμένα χρόνια. Η δεύτερη είναι το μοντέλο της ημι-επαγγελματικής εφεδρείας, στα πρότυπα της Αμερικανικής Εθνοφρουράς, ή της Εφεδρείας του Βρετανικού Στρατού. 

Η χώρα μας, ακολουθεί το πρώτο μοντέλο. Οι Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις στρατεύουν υποχρεωτικά όλους τους άρρενες Έλληνες για 9 μήνες (12 για ΠΝ και ΠΑ), με 2 κυρίους στόχους:

• Να στελεχώνουν τις θέσεις που δεν μπορούν να στελεχωθουν απο το ενεργό προσωπικό. 
• Να αποτελεσουν μετά την απόλυση τους μια καλά εκπαιδευμένη εφεδρεία. 

Ο Ελληνικός Στρατός... 

Ο Ελληνικός Στρατός διαθέτει τις εξής κατηγορίες προσωπικού όσον αφορά τις σχέσεις του με τον ιδιο:

• Ενεργός Στρατός. Εδώ ανήκει όλο το προσωπικό το οποίο βρίσκεται διαρκώς υπό τα όπλα, κι αποτελείται από το μόνιμο και κληρωτό προσωπικό. Η θεωρητική δύναμη του είναι 93.500 άτομα, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η απουσία προσλήψεων μόνιμου προσωπικού και η μείωση των κλάσεων λόγω της υπογεννητικότητας, έχουν μειώσει αυτόν τον αριθμό κατά 10.000 τουλάχιστον. 
• Εφεδρεία. Είναι το κληρωτό προσωπικό το οποίο έχει ολοκληρώσει τη θητεία του, και καλείται υπό τα όπλα όταν παραστεί ανάγκη, για να "συμπληρώσει" τον Στράτο στην πλήρη πολεμική του σύνθεση. Το σύνολο της εφεδρείας του Ελληνικού Στράτου είναι περίπου 120-130.000 άτομα (χονδρικά).
• Εθνοφυλακή. Είναι προσωπικό, το οποίο είναι συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας (>40), και το οποίο υπηρετεί εθελοντικά σε ειδικά τμήματα του Στρατού που δημιουργήθηκαν γι'αυτό τον σκοπό (Τάγματα Εθνοφυλακής). Διεξάγουν τακτικές ημερήσιες  εκπαιδευσεις (κάθε 2η Κυριακη), και συμμετέχουν σε όλες τις μεγάλες  ασκήσεις του Στρατού (π.χ. στην ετήσια ΤΑΜΣ Παρμενίων).

Αυτός ο σχεδιασμός του Ελληνικού Στρατού όσον αφορά την σύνθεση του προσωπικού του, ισχύει από τις αρχές της δεκαετίας του 90. Συνεπώς, η ηλικία αυτής της δομής είναι σχεδόν 40 ετών. Μόνο που οι συνθήκες και οι ανάγκες του Στρατού έχουν αλλάξει άρδην από τότε. Για την ακρίβεια, δεν έχουν καμία σχέση. 

Δυστυχώς η μείωση της θητείας, επέφερε καίριο πλήγμα στην ποιότητα της εφεδρείας, καθώς οι πολίτες-οπλίτες δεν προλαβαίνουν να εκπαιδευθούν επαρκώς και εις βάθος στην ειδικότητά τους.

Στις αρχές της δεκαετίας του 90 που αποφασίστηκε η παραπάνω σύνθεση, η θητεια των κληρωτων ήταν 24 μηνών. Σε αυτή την ομολογουμένως μεγάλη χρονική περίοδο, ο κληρωτός είχε τον χρόνο να εκπαιδευθει επαρκώς στα βασικά στρατιωτικά αντικείμενα, στην ειδικότητα του, καθώς και στα επιχειρησιακα σχέδια της Μοναδας του (θέσεις τάξης, δρομολόγια κίνησης κοκ). 

Σήμερα η θητεία είναι μόλις 9 μήνες, συνεπώς ο κληρωτός δεν προλαβαίνει να μάθει "απολύτως" τίποτα. Το μόνο ίσως που προλαβαίνει να μάθει είναι τα βασικά στρατιωτικά αντικείμενα, κι αυτά επιφανειακά. Πρέπει να τονιστεί όμως ότι γι'αυτή την κατάσταση δεν φταίει μόνο η μείωση της θητείας, αλλά και η αύξηση της πολυπλοκοτητας των οπλικων συστημάτων. 

Αλλά το μεγαλύτερο κακό απ' όλα αυτά, είναι ότι οι 9μηνοι κληρωτοι δεν μπορούν και ΔΕΝ γίνεται να αποτελέσουν μια καλά εκπαιδευμένη εφεδρεία. 

Είναι επομένως αδηρητη ανάγκη να γίνουν κάποιες αλλαγές, οι οποίες και θα επαναφέρουν τα πράγματα εκεί που πρέπει να βρίσκονται. 

Η πρώτη λύση είναι να επανέλθει η θητεια στους 18+ μήνες. Είναι κάτι όμως που δεν μπορεί να εφαρμοστεί, κυρίως για πολιτικούς λόγους. 

Η δεύτερη λύση για την επαναφορά της "κανονικοτητας" στην ποιότητα της εφεδρειας, είναι να αλλάξει τελείως η οργάνωση της, και να μετατραπεί σε ημιεπαγγελματική. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, αυτή τη μέθοδο την έχουν επιλέξει αρκετοί δυτικοί στρατοί, με προεξέχοντα τον Αμερικάνικο Στρατό, o οποίος διατηρεί μια ευμεγέθη Εθνοφρουρά.

Αμερικανοί Εθνοφρουροί, κατά τη διάρκεια άσκησης.

Αυτό που θα μπορούσε να κάνει ο Ελληνικός Στρατός, θα ήταν το εξής:

• Διατήρηση του ενεργού Στρατού και αύξηση της θητείας στους 12 μήνες έτσι ώστε το προσωπικό κατ'αυτόν τον τρόπο να ανέλθει στις 85-90.000.
• Κατάργηση αρκετών "άχρηστων" Μονάδων, και δημιουργία λιγότερων Μονάδων, αλλά με 80-90% επάνδρωση.

Με αυτό τον τρόπο ο Ε.Σ. θα έχει πλήρως επανδρωμένες Μονάδες, με αποτέλεσμα να δύναται να διεξάγει όλες τις εν ειρήνη (και εν πολέμω) αποστολές που θα του ανατεθούν.

Όσον αφορά την εφεδρεία, αυτή να καταργηθεί, και να δημιουργηθεί η "Ενεργή Εφεδρεία", η οποία θα είναι ένας οργανισμός που θα ανήκει στο ΓΕΣ (δεν θα είναι ανεξάρτητη όπως η Αμερικανική Εθνοφρουρά), και θα αποτελείται από 100.000 άτομα, οι οποίοι θα είναι εθελοντές Έλληνες πολίτες, και οι οποίοι θα έχουν ορισμένες υποχρεώσεις και δικαιώματα. Οι υποχρεώσεις τους θα είναι οι εξής.

• Θα πρέπει να παρακολουθήσουν το αρχικό Σχολείο Εκπαίδευσης της ειδικότητάς τους, διάρκειας 3-4 μηνών, στις εκάστοτε Σχολές Όπλων-Σωμάτων. Για τους έφεδρους Αξιωματικούς, η διάρκεια του Σχολείου θα είναι μεγαλύτερη.
• Θα πρέπει να εισέρχονται για εκπαίδευση στις Μονάδες όπου θα ανήκουν, ανά ορισμένα χρονικά διαστήματα. Για παράδειγμα, 2 Κυριακές το μήνα.
• Θα πρέπει να συμμετέχουν σε όλες τις ΤΑΜΣ του Στρατού (Παρμενιών, Ιάσων, Βολές Σχηματισμού).

Όσον αφορά τα δικαιώματά τους, αυτά θα είναι τα κάτωθι:

• Παροχή ετήσιου χρηματικού ποσού , κατ'αναλογία του ακαθάριστου μισθού του μόνιμου προσωπικού. Δηλαδή περίπου €2.000 για τους στρατιώτες, €2.500 για τους Υπαξιωματικούς, και €3.000 για τους Αξιωματικούς. Το συνολικό κόστος για 100.000 άτομα θα ανέλθει στα €250 εκατ. καθ'έτος (χονδρική εκτίμηση).
• Πλήρη δικαιώματα χρήσης στρατιωτικών λεσχών, πρατηρίων και ΚΑΑΥ.
• Παροχή μορίων για εισαγωγή τους στις τάξεις του ενεργού Στρατού, είτε σαν Επαγγελματίες Οπλίτες, είτε σαν Υπαξιωματικοί, ανάλογα με τις ανάγκες του Στρατεύματος.
• Εφ'όσον επιθυμούν, θα μπορούν να συμμετέχουν σε ειρηνευτικές αποστολές.
• Ιεραρχικά, θα είναι όπως οι σημερινοί έφεδροι Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί, δηλαδή νεότεροι (κατώτεροι) των ομοιόβαθμών τους ενεργών στρατιωτικών, αλλά ανώτεροι των μικρότερων βαθμών.
• Θα μπορούν να προάγονται εντός του θεσμού της ενεργής εφεδρείας, μετά από εξετάσεις που θα ορίζει η εκάστοτε Διοίκηση Ο-Σ, ανάλογα με τις ανάγκες της.

Με λίγα λόγια δηλαδή, δεν θα διαφέρουν σε τίποτα από το ενεργό προσωπικό, με εξαίρεση την αμοιβή και την διάρκεια παραμονής τους στο στρατόπεδο. Με πιο απλά λόγια, θα είναι σαν "επαγγελματικό προσωπικό" σε καθεστώς "μεγαλύτερης άδειας".

Πλεονονεκτήματα του θεσμού της Ενεργής Εφεδρείας

Έναντι της σημερινής εφεδρείας.

• Έχουν απείρως καλύτερη στρατιωτική εκπαίδευση και κατάρτιση.
• Είναι πιο ενεργοί και ενήμεροι σε όλες τις στρατιωτικές εξελίξεις που συμβαίνουν στο στράτευμα. Για παράδειγμα, θα μπορούν να εκπαιδεύονται σε όλα τα νέα οπλικά συστήματα που θα προσμηθεύεται ο Ε.Σ.

Για τον ίδιο τον Ε.Σ.

• Θα διαθέτει μια "δεξαμενή ανθρώπων", οι οποίοι θα είναι καλά εκπαιδευμένοι, και θα μπορούν να αποδώσουν πολύ πιο εύκολα στις αποστολές που θα κληθούν να φέρουν εις πέρας.
• Θα έχει μια φιλτραρισμένη "δεξαμενή προσωπικού", απ'οπου θα μπορεί να αντλήσει για να το εντάξει στο ενεργό προσωπικό, σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες.
• Θα έχει ένα στράτευμα της τάξης των 180-190.000 ατόμων, το οποίο θα είναι "πραγματικό", κι όχι στα χαρτιά.
• Θα μπορεί να το εκπαιδεύει και εν γένει να το "αξιοποιεί" με πιο αυστηρά κριτήρια, διότι όλοι τους θα είναι εθελοντές.
• Λύνει σε ένα μεγάλο βαθμό την δαιδαλώδη πρόκληση της επιστράτευσης προσωπικού το οποίο δεν γνωρίζει που βρίσκεται, καθώς το τελευταίο αλλάζει συνεχώς τόπο μόνιμης διαμονής.

Για την πολιτική ηγεσία που θα το κάνει πράξη.

• Όχι μόνο δεν έχει "πολιτικό κόστος", αλλά έχει και πολλαπλά πολιτικά οφέλη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολιτικό όφελος, μιας και δίνει "δουλειά", έστω και σε μορφή ημιαπασχόλησης, σε χιλιάδες πολίτες.
• Λύνει σε τεράστιο βαθμό το πρόβλημα της λειψανδρίας στο στράτευμα.

Για τους ίδιους τους "ενεγούς εφέδρους".

• Αποκτούν ένα επιπλέον εισόδημα, το οποίο είναι μεν μικρό, αλλά διόλου ευκαταφρόνητο (περίπου 3 βασικούς μισθούς).
• Αυξάνεται τόσο η εκτίμηση των άλλων προς αυτούς, όσο και η ίδια η αυτοεκτίμησή τους.
• Είναι πιο ενεργοί στην ασφάλεια της χώρας.
• Πολλοί εξ'αυτών κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα.
• Τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία για ένταξη τους στον ενεργό στρατό, μιας και μοριοδοτούνται για την ένταξη τους στις Στρ.Σχολές, ή στο θεσμό των Επαγγελματιών Οπλιτών.

Αυστραλός έφεδρος, κατά τη διάρκεια άσκησης.

Μειονεκτήματα.

Χρηματοδότηση

Το μόνο ίσως μειονέκτημα από την δημιουργία του θεσμού της "ενεργής εφεδρείας", είναι το κόστος το οποίο θα κληθεί να καταβάλει το κράτος, και το οποίο κυμαίνεται περίπου στα €250-300 εκατομμύρια κατ'έτος. Το ποσό αν κι εκ πρώτης φαντάζει μεγάλο, ειδικά για τον τωρινό Π/Υ του ΥΠΕΘΑ, εντούτοις υπάρχουν τρόποι για να μπορέσει να εξευρεθεί. Μερικές λύσεις για την εύρεση των παραπάνω πόρων, είναι η συμμετοχή του ΟΑΕΔ στη χρηματοδότηση, ή ακόμα και φόρων που υπάρχουν ήδη σε ορισμένα προϊόντα (π.χ. καπνός και ποτά). Πρέπει να τονιστεί, ότι τα παραπάνω δεν αφορούν αμιγώς στρατιωτικούς εξοπλισμούς, αλλά είναι χρήματα τα οποία διατίθενται στην κοινωνία.

Ίσως αντί της αύξησης του ποσού για το επίδομα του ΟΑΕΔ κατά €200 εκατομμύρια, θα ήταν καλύτερο να δοθεί στην δημιουργία του παραπάνω θεσμού. Διότι με μία χρηματοδότηση (η οποία έχει θεβρητικώς βρεθεί), καλύπτονται 2 κενά του κράτους.

• Παρέχεται σημαντική βοήθεια στις ΕΕΔ.
• Συνεχίζει να αποτελεί μέτρο ενίσχυσης της κοινωνίας.

Επίλογος

Ίσως παρουσιαστούν αρκετές ενστάσεις πάνω στην παραπάνω πρόταση, οι οποίες θα έχουν και βάση. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι μας είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούμε κάτι που να συνηγορεί υπέρ της διατήρησης της σημερινής κατάστασης.

Όπως και να'χει πάντως, το ελάχιστο  που θα μπορούσε να γίνει από την Στρατιωτική και πολιτική ηγεσία του τόπου, θα ήταν να εξεταστεί και να δοκιμαστεί η παραπάνω πρόταση, κι όχι να εγκαταληφθεί στην τύχη του.

Για παράδειγμα, θα μπορούσε σε πρώτη φάση να θεσμοθετηθεί ο παραπάνω θεσμός, και να ενταχθούν σε αυτόν "πειραματικά" 10.000 άτομα. Το κόστος της παραπάνω δοκιμής είναι €30 εκατ., το οποίο είναι μικρό μπροστά σε αυτά που δυνητικά μπορεί να προσφέρει. Να προσφέρει τόσο στην κοινωνία, όσο και στο στράτευμα.